Historia
Pierwszy drewniany kościół w Sokołowie Podlaskim (dawniej: Sokołowo) pw. Trójcy Przenajświętszej, św. Michała Archanioła, św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy ufundował w niedzielę „Exaudi”, czyli 12 maja 1415 roku dziedzic Sokołowa – Mikołaj Sepieński z Sepna h. Nowina, doradca i sekretarz (1413-1424) wielkiego księcia litewskiego Witolda Aleksandra (ok. 1348-1430) i sędzia ziemi poznańskiej (1426-1430). Świadkami tego wydarzeni byli: ks. Grzegorz z Buczkowa (zm. ok. 1424), biskup włodzimierski (1400-1424) i Pomścibor z Chamska (zm. po 1431), podkomorzy ciechanowski. Jak zaznacza dokument fundacyjny, pierwszym plebanem tegoż kościoła został ks. Jan Czamsor. W zamian za otrzymane beneficjum (m. in. Przeździatka, Rogowo) miał on obowiązek utrzymywać dwóch wikariuszy i szkołę.
Na prośbę wspomnianego Mikołaja Sepieńskiego we wtorek po święcie św. Michała Archanioła, czyli dniu 3 października 1424 roku wspomniany biskup włodzimierski erygował w Sokołowie parafię katolicką, uposażając ją między innymi w następujące wsie: Rogów, Przeździatka, Nieciecz, Bielany. W tym samym roku, a dokładnie 30 marca 1424 roku wielki książę litewski Witold Aleksander dokonał lokacji miasta – na prawie średzkim. W latach 1472-1474 plebanem sokołowskim był ks. Jakub. W 1436 r. dobra sokołowskie posiadał Paweł Rogala Sokołowski. Jego syn Mikołaj ok. 1480 r. ufundował w kościele sokołowskim altarię pw. św. Michała Archanioła.
W 1508 roku bezpotomny Stanisław Sokołowski, syn Mikołaja i ostatni z rodu Sokołowskich herbu Rogala, zapisał dobra sokołowskie swemu krewnemu dziedzicowi Ciechanowca – Stanisławowi Piotrowiczowi Kiszce h. Dąbrowa (zm. 1514), marszałkowi hospodarskiemu (1492-1509), hetmanowi wielkiemu litewskiemu (1503-1507). W dniu 1 lipca 1569 roku król Polski Zygmunt II August (1520-1572) potwierdził darowiznę Anny Radziwiłł (1525-1600), wdowy po Stanisławie Kiszce (zm. 1 listopada 1554 r.), wojewodzie witebskim (1544-1554), miasta Sokołowa i należących do niego wsi na rzecz jej syna – zwolennika arian – Jana Kiszki (1547-1592), krajczego litewskiego (1569), starosty żmudzkiego (1579-1589) kasztelana wileńskiego i wojewody brzeskiego (1588). Jan Kiszka który był gorliwym zwolennikiem arianizmu, po śmierci proboszcza sokołowskiego ks. Grzegorza Domanowskiego, w 1562 roku siłą zabrał kościół katolikom, zamieniając go na zbór ariański. Na ten czas zarząd i duszpasterstwo przejęła parafia Suchożebry. W dniu 1 lipca 1569 roku Zygmunt August, król polski potwierdził darowiznę Sokołowa i wsi należących do niego, dokonaną przez Annę z Radziwiłłów na rzecz wspomnianego zwolennika arian – Jana Kiszki (1547-1592). Od 1592 roku właścicielami Sokołowa stali się Radziwiłłowie, którzy po przyjęciu kalwinizmu popierali innowierców oraz dyzunitów (po 18 maja 1596 r.). W 1592 roku, kościół sokołowski został zwrócony katolikom. Proboszczem został wówczas ks. Szymon z Urzędowa. Kolejnymi właścicielami miasta były rodziny: Krasińskich (1668-1750), Lipskich (po 1750), Ogińskich (1764), Kobylińskich (1808), Hirschmanów (1843), Sobańskich (1904) i Malewiczów (1924-1944).
W 1632 roku ks. Stanisław Naborowski zbudował drewniany kościół pw. św. Małgorzaty i Michała Archanioła. Konsekrował go w 1665 roku ks. bp Kazimierz Zwierz (zm. 1682), sufragan diecezji łuckiej (1664-1682). Kolejna drewniana świątynia została wzniesiona po 1737 roku (spłonęła w 1798).
W 1800 roku ówczesny proboszcz ks. Tomasz Kosieradzki, kosztem Michała Kleofasa Ogińskiego (1765-1833), wzniósł drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła, który dnia 3 października 1817 roku doszczętnie spłonął. W tej sytuacji kolejni dziedzice Sokołowa – marszałek powiatowy łosicki Karol Kobyliński zwany „Książko” (1764-1842) i jego żona Franciszka Wojewódzka (1765-1827) ufundowali w latach 1820-1826 roku niewielki, murowany kościół, pw. św. Michała Archanioła. W 1826 roku został on poświęcony.
Murowana świątynia Kobylińskich przetrwała aż do czasów II wojny światowej. Z 26 na 27 lipca 1944 roku legła ona w gruzach, zbombardowana przez lotnictwo wojsk sowieckich. Funkcję tymczasowej kaplicy przejął wówczas kościół św. Rocha. Na miejscu zniszczonej świątyni parafialnej w 1948 roku przystąpiono do wznoszenia obecnego kościoła pw. Niepokalanego Serca NMP. Jego projekt wykonał arch. Andrzej Boni (1894-1962) z Warszawy, który wzorował się na wcześniejszym swoim planie kościoła pw. Najczystszego Serca NMP na placu Szembeka w Warszawie. Fundamenty poświęcił w czasie wizytacji kanonicznej w dniu 5 września 1948 roku ks. Ignacy Świrski, (1885-1968), biskup siedlecki czyli podlaski (1946-1968). Prace budowlane, którymi kierował ks. kan. Stanisława Pielasa (1906-1985), proboszcz sokołowski (1946-1983), ukończono w 1953 roku. Tego samego roku w dniu 25 października odbyła się konsekracja, której dokonał wspomniany ks. bp Ignacy Świrski. W 1983 roku ukończono wznoszenie wieży wieńczącej fasadę świątyni i wyposażanie jej wnętrza.
Na mocy Bulli Jan Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus” w dniu 25 marca 1992 roku kościół ten został podniesiony do godności konkatedry. Ks. bp Antoni P. Dydycz z dniem 6 sierpnia 2003 roku zezwolił na całodzienną adorację Najświętszego Sakramentu – we środę i czwartek.
W latach 2006-2011 – staraniem obecnego proboszcza ks. prał. Andrzeja Krupy – odnowiono elewację wewnętrzną i zewnętrzną konkatedry oraz zbudowano w świątyni nową drewnianą chrzcielnicę i dwa boczne ołtarze w stylu neogotyckim zaprojektowane przez Mariana Korczyka z Radzynia Podlaskiego. Dodatkowo wstawiono dziewiętnaście witraży według projektu Andrzeja Łojszczyka z Warszawy i Cezarego Szulca z Korczewa. w 2015 r. zbudowano drewniane stalle w prezbiterium.
W dniu 23 sierpnia 2015 r. w obecności abp. Wojciecha Polaka, Prymasa Polski, bp Tadeusz Pikus dokonał konsekracji świątyni.
Z obiektów zabytkowych pozostała tylko murowana, dwukondygnacyjna dzwonnica, zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, gruntownie odrestaurowana w 2011 roku staraniem proboszcza ks. prał. Andrzeja Krupy.
Obok kościoła stoją: dom dla organisty i kościelnego zbudowany w latach 1957-1961 oraz murowana plebania (mieszkania księży wikariuszy i kancelaria), zbudowana w latach 1947-1950 staraniem wspomnianego ks. kan. Stanisława Pielasy. Z drugiej strony kościoła znajduje się dom parafialny (mieszkanie księdza proboszcza i sale parafialne), wzniesiony w latach 1986-1989 staraniem ks. inf. Jana Sobechowicza. W tym budynku w latach 1992-1994 mieszkał ks. Jan Chrapek (1948-2001), biskup pomocniczy diecezji drohiczyńskiej (1992-1994).
Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski
Na prośbę wspomnianego Mikołaja Sepieńskiego we wtorek po święcie św. Michała Archanioła, czyli dniu 3 października 1424 roku wspomniany biskup włodzimierski erygował w Sokołowie parafię katolicką, uposażając ją między innymi w następujące wsie: Rogów, Przeździatka, Nieciecz, Bielany. W tym samym roku, a dokładnie 30 marca 1424 roku wielki książę litewski Witold Aleksander dokonał lokacji miasta – na prawie średzkim. W latach 1472-1474 plebanem sokołowskim był ks. Jakub. W 1436 r. dobra sokołowskie posiadał Paweł Rogala Sokołowski. Jego syn Mikołaj ok. 1480 r. ufundował w kościele sokołowskim altarię pw. św. Michała Archanioła.
W 1508 roku bezpotomny Stanisław Sokołowski, syn Mikołaja i ostatni z rodu Sokołowskich herbu Rogala, zapisał dobra sokołowskie swemu krewnemu dziedzicowi Ciechanowca – Stanisławowi Piotrowiczowi Kiszce h. Dąbrowa (zm. 1514), marszałkowi hospodarskiemu (1492-1509), hetmanowi wielkiemu litewskiemu (1503-1507). W dniu 1 lipca 1569 roku król Polski Zygmunt II August (1520-1572) potwierdził darowiznę Anny Radziwiłł (1525-1600), wdowy po Stanisławie Kiszce (zm. 1 listopada 1554 r.), wojewodzie witebskim (1544-1554), miasta Sokołowa i należących do niego wsi na rzecz jej syna – zwolennika arian – Jana Kiszki (1547-1592), krajczego litewskiego (1569), starosty żmudzkiego (1579-1589) kasztelana wileńskiego i wojewody brzeskiego (1588). Jan Kiszka który był gorliwym zwolennikiem arianizmu, po śmierci proboszcza sokołowskiego ks. Grzegorza Domanowskiego, w 1562 roku siłą zabrał kościół katolikom, zamieniając go na zbór ariański. Na ten czas zarząd i duszpasterstwo przejęła parafia Suchożebry. W dniu 1 lipca 1569 roku Zygmunt August, król polski potwierdził darowiznę Sokołowa i wsi należących do niego, dokonaną przez Annę z Radziwiłłów na rzecz wspomnianego zwolennika arian – Jana Kiszki (1547-1592). Od 1592 roku właścicielami Sokołowa stali się Radziwiłłowie, którzy po przyjęciu kalwinizmu popierali innowierców oraz dyzunitów (po 18 maja 1596 r.). W 1592 roku, kościół sokołowski został zwrócony katolikom. Proboszczem został wówczas ks. Szymon z Urzędowa. Kolejnymi właścicielami miasta były rodziny: Krasińskich (1668-1750), Lipskich (po 1750), Ogińskich (1764), Kobylińskich (1808), Hirschmanów (1843), Sobańskich (1904) i Malewiczów (1924-1944).
W 1632 roku ks. Stanisław Naborowski zbudował drewniany kościół pw. św. Małgorzaty i Michała Archanioła. Konsekrował go w 1665 roku ks. bp Kazimierz Zwierz (zm. 1682), sufragan diecezji łuckiej (1664-1682). Kolejna drewniana świątynia została wzniesiona po 1737 roku (spłonęła w 1798).
W 1800 roku ówczesny proboszcz ks. Tomasz Kosieradzki, kosztem Michała Kleofasa Ogińskiego (1765-1833), wzniósł drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła, który dnia 3 października 1817 roku doszczętnie spłonął. W tej sytuacji kolejni dziedzice Sokołowa – marszałek powiatowy łosicki Karol Kobyliński zwany „Książko” (1764-1842) i jego żona Franciszka Wojewódzka (1765-1827) ufundowali w latach 1820-1826 roku niewielki, murowany kościół, pw. św. Michała Archanioła. W 1826 roku został on poświęcony.
Murowana świątynia Kobylińskich przetrwała aż do czasów II wojny światowej. Z 26 na 27 lipca 1944 roku legła ona w gruzach, zbombardowana przez lotnictwo wojsk sowieckich. Funkcję tymczasowej kaplicy przejął wówczas kościół św. Rocha. Na miejscu zniszczonej świątyni parafialnej w 1948 roku przystąpiono do wznoszenia obecnego kościoła pw. Niepokalanego Serca NMP. Jego projekt wykonał arch. Andrzej Boni (1894-1962) z Warszawy, który wzorował się na wcześniejszym swoim planie kościoła pw. Najczystszego Serca NMP na placu Szembeka w Warszawie. Fundamenty poświęcił w czasie wizytacji kanonicznej w dniu 5 września 1948 roku ks. Ignacy Świrski, (1885-1968), biskup siedlecki czyli podlaski (1946-1968). Prace budowlane, którymi kierował ks. kan. Stanisława Pielasa (1906-1985), proboszcz sokołowski (1946-1983), ukończono w 1953 roku. Tego samego roku w dniu 25 października odbyła się konsekracja, której dokonał wspomniany ks. bp Ignacy Świrski. W 1983 roku ukończono wznoszenie wieży wieńczącej fasadę świątyni i wyposażanie jej wnętrza.
Na mocy Bulli Jan Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus” w dniu 25 marca 1992 roku kościół ten został podniesiony do godności konkatedry. Ks. bp Antoni P. Dydycz z dniem 6 sierpnia 2003 roku zezwolił na całodzienną adorację Najświętszego Sakramentu – we środę i czwartek.
W latach 2006-2011 – staraniem obecnego proboszcza ks. prał. Andrzeja Krupy – odnowiono elewację wewnętrzną i zewnętrzną konkatedry oraz zbudowano w świątyni nową drewnianą chrzcielnicę i dwa boczne ołtarze w stylu neogotyckim zaprojektowane przez Mariana Korczyka z Radzynia Podlaskiego. Dodatkowo wstawiono dziewiętnaście witraży według projektu Andrzeja Łojszczyka z Warszawy i Cezarego Szulca z Korczewa. w 2015 r. zbudowano drewniane stalle w prezbiterium.
W dniu 23 sierpnia 2015 r. w obecności abp. Wojciecha Polaka, Prymasa Polski, bp Tadeusz Pikus dokonał konsekracji świątyni.
Z obiektów zabytkowych pozostała tylko murowana, dwukondygnacyjna dzwonnica, zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, gruntownie odrestaurowana w 2011 roku staraniem proboszcza ks. prał. Andrzeja Krupy.
Obok kościoła stoją: dom dla organisty i kościelnego zbudowany w latach 1957-1961 oraz murowana plebania (mieszkania księży wikariuszy i kancelaria), zbudowana w latach 1947-1950 staraniem wspomnianego ks. kan. Stanisława Pielasy. Z drugiej strony kościoła znajduje się dom parafialny (mieszkanie księdza proboszcza i sale parafialne), wzniesiony w latach 1986-1989 staraniem ks. inf. Jana Sobechowicza. W tym budynku w latach 1992-1994 mieszkał ks. Jan Chrapek (1948-2001), biskup pomocniczy diecezji drohiczyńskiej (1992-1994).
Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski
Wersja do wydruku